Szacuje się, że nawet jedna trzecia dorosłych Polaków cierpi z powodu zaburzeń snu, przy czym problem ten częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. To też bardzo powszechna przypadłość wśród osób powyżej 65. roku życia. W jaki sposób możemy walczyć z bezsennością? Co może nasilać trudności z zasypianiem? Sprawdzamy.
Bezsenność jest zaburzeniem charakteryzującym się trudnościami z zasypianiem, utrzymaniem snu, wczesnym przebudzaniem się lub brakiem satysfakcji z jakości snu. Zaburzenia te mogą prowadzić do zmęczenia, problemów z koncentracją, negatywnie wpływać na wydajność w pracy czy w życiu społecznym. O bezsenności mówimy wtedy, gdy problemy ze snem są długotrwałe i utrzymują się przez minimum miesiąc kilka razy w tygodniu.
Bezsenność to niejedyne zaburzenia snu, z jakimi borykają się Polacy. Wśród tych najbardziej znanych są: narkolepsja, koszmary senne, somnambulizm (potocznie nazywany lunatykowaniem), lęki nocne i chrapanie pierwotne.
Krótkotrwała bezsenność (utrzymująca się poniżej 4 tygodni) spowodowana jest najczęściej czynnikami stresogennymi w życiu pacjenta lub zmianą trybu życia, która zakłóciła rytm dobowy (może być związana np. ze zmianą strefy czasowej). Zdarza się, że jest wywołana przez chorobę z przebiegiem bólowym lub przez infekcję.
Przewlekłą bezsenność, trwającą powyżej miesiąca, stwierdza się najczęściej u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi – przede wszystkim depresją i stanami lękowymi. Zdarza się, że bezsenność wywołują choroby przewlekłe, zaburzenia hormonalne lub uzależnienia. Rzadziej mówimy o bezsenności pierwotnej, która stwierdzana jest u osób, u których nie stwierdzono żadnego czynnika zakłócającego sen – szacuje się, że cierpi na nią około 10-15% wszystkich pacjentów uskarżających się na bezsenność.
Terapia poznawczo-behawioralna jest uważana za pierwszy wybór w leczeniu bezsenności, ponieważ nie niesie ze sobą ryzyka zdrowotnego związanego z lekami nasennymi. Koncentruje się ona na identyfikowaniu i zmianie negatywnych przekonań i postaw związanych ze snem oraz na stosowaniu technik relaksacyjnych i edukacji dotyczącej higieny snu. Ważne jest również regulowanie rytmu dobowego, poprzez utrzymanie regularnych godzin snu i wstawania, co może pomóc w przywróceniu naturalnego cyklu snu i czuwania.
W przypadkach, gdy techniki behawioralne nie przynoszą oczekiwanych efektów, można zastosować leczenie farmakologiczne. Do leków na bezsenność zaliczają się zarówno te dostępne na receptę, jak i bez recepty. Wśród leków bez recepty znajdują się przede wszystkim preparaty ze składnikami pochodzenia roślinnego (waleriana, melisa), a także te z melatoniną. Leki na receptę obejmują pochodne benzodiazepiny, które ze względu na swoje działanie przeciwlękowe oraz niepożądane skutki uboczne (pogorszenie funkcji poznawczych, zaburzenia koordynacji) stosuje się przede wszystkim u osób, których bezsenność spowodowana jest stanami silnego lęku. Ze względu na działanie na układ oddechowy nie przepisuje się ich pacjentom, którzy dodatkowo cierpią z powodu chrapania i bezdechu sennego.
Niebenzodiazepinowe leki nasenne nowej generacji, takie jak zolpidem, zaleplon, zopiklon można stosować w przypadku krótkotrwałej bezsenności, jednak nie zaleca się ich przyjmowania przez okres powyżej 4 tygodni, ponieważ u pacjentów zwiększa się tolerancja na ten lek oraz zachodzi zwiększone ryzyko uzależnienia. Przy konieczności stałego przyjmowania farmakoterapii w przypadku leczenia zaburzeń snu najczęściej przepisywane są leki przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne i przeciwhistaminowe. Ważne jest, aby pamiętać, że wszystkie medykamenty powinny być stosowane ostrożnie i zgodnie z zaleceniami lekarza, ze względu na możliwe skutki uboczne.
Zmiana stylu życia jest często koniecznym elementem leczenia bezsenności. Przede wszystkim zaleca się rezygnację z kofeiny i alkoholu w godzinach wieczornych oraz unikanie nikotyny. Negatywny wpływ na jakość snu mają też obfite posiłki spożywane do 3 godzin przed zaśnięciem, z kolei pozytywnie na organizm wpłynie regularna aktywność fizyczna (jednak także wykonywana odpowiednio wcześniej przed zaśnięciem). Regularny rytm dobowy, czyli kładzenie się i wstawanie o podobnych porach i brak drzemek w ciągu dnia oraz ograniczenie źródeł światła przed snem (także ekranu telewizora i smartfona) powinny pomóc w walce z bezsennością. Dobrym pomysłem będzie odpowiednie przygotowanie sypialni do snu: utrzymanie ciemności, a także cichych i chłodnych warunków. Techniki redukowania stresu takie jak medytacja, joga czy akupunktura mogą przynieść wymierne korzyści.
Leczenie bezsenności wymaga zintegrowanego podejścia, łączącego terapie behawioralne, ewentualne leczenie farmakologiczne oraz zmiany stylu życia. Ważne jest indywidualne dopasowanie metody leczenia do potrzeb pacjenta, uwzględniające jego stan zdrowia, historię choroby oraz preferencje.
Używamy plików cookies, aby zapewnić najlepszą jakość. Kontynuując korzystanie z naszej strony, zgadzasz się z naszą polityką dotyczącą plików typu cookies.